Page 1 of 2

Re: Wie weet wat een zeke, zek.E. zek of zikeend is?

Posted: 03 Feb 2013, 15:57
by Aart
Hallo Albert-Erik,

Ontzettend leuk om wat van die oude veldwaarnemingen te hebben. Misschien kun je voor de Gors of voor de website hier een verhaaltje over schrijven.
Ik heb in een groot aantal boeken gezocht naar zek- of zikeend. Natuurlijk in de diverse vogelboeken met streeknamen, maar ook bijv. in het zakwoordenboek Bargoens en het bronnenboek geheimtalen. Helaas heb ik hier niets in kunnen vinden.
Wel vond ik in het woordenboek van de Drentse dialecten iets wat erop zou kunnen wijzen.
Namelijk: zekpol of zekgras. Dit is hard gras wat het vee niet wil eten zoals buntgras, biezen, russen of zeggen. Dit zou kunnen duiden op een eendensoort die graag in of tussen deze pollen nestelt. Misschien moeten we dan aan Slobeend denken, maar ik kan me voorstellen dat ook andere soorten mogelijk zijn.
Welke andere eendensoorten worden verder nog genoemd behalve teeling?

Groet, Aart

Re: Wie weet wat een zeke, zek.E. zek of zikeend is?

Posted: 03 Feb 2013, 20:28
by martijn
Hoi Allen,

Ik denk toch gewoon wilde eend. Ook gezien de periode waarin de eieren werden geraapt (kievit, grutto) moet toch wel voornamelijk April zijn geweest. Slobeend is meestal toch iets later, zo eind April/mei. En wat een bedragen werden er neergeteld. Voor die tijd best veel geld lijkt me. Zeer interessant.

Martijn Bakker

Re: Wie weet wat een zeke, zek.E. zek of zikeend is?

Posted: 04 Feb 2013, 08:51
by alcovanklinken
moi Albert-Erik,

Een leuke vraag. Vanuit het biotoop gezien zou ik aan een slobeend denken. Natuurlijk kan het dan ook wilde eend of zomertaling zijn. Maar mannetjes slobeenden hebben in de baltstijd zo 'n kenmerkende roep als ze achter vrouwtjes aanvliegen: die roep doet denken aan ''zik zik zik''. Zou de naam een klanknabootsing kunnen zijn?

Groeten,


Alco

Re: Wie weet wat een zeke, zek.E. zek of zikeend is?

Posted: 04 Feb 2013, 18:29
by Bart
Interessant hoor, maar ik heb geen flauw idee wat een zikeend is. Het lijkt me dat het geen algemene vogel voor het gebied kan zijn.
Als het wilde eend zou zijn dan had ik trouwens een grotere hoeveelheid eierenvondsten verwacht.
De afname van het aantal kievitseieren vind ik wel opvallend.

Re: Wie weet wat een zeke, zek.E. zek of zikeend is?

Posted: 04 Feb 2013, 22:21
by martijn
Hoi,

Zomertaling broedt wat later en zou dan ook onder de naam Talling vallen denk ik. En zou het slobeend zijn dan zou de naam "zik/ zekeend toch wel bekend zijn. Ik neem aan dat er gericht op de eieren van kievit en grutto werd gezocht en dat de rest bij(vangsten) waren. Dan vallen de vondsten van wilde eend( er van uitgaand dat het deze soort betreft) nog wel mee. Zoek ze maar eens in weidevogelgebied....dat valt nog vies tegen.

Martijn.

Re: Wie weet wat een zeke, zek.E. zek of zikeend is?

Posted: 06 Feb 2013, 19:59
by Albert-Erik
Beste mensen,

Bedankt voor jullie reacties. Zelf heb ik ook nog twee reacties ontvangen:

1. Ik denk dat het hier om de watersnip gaat.
Een zege is een geit. Een Sik is ook een geit.
Tijdens de baltsvlucht maakt de Bekassin , Luftziege(Polen en Duitsland) een mekkerend geluid.
Als ze bij Pitrus en zegge soorten in de buurt leven is het vochtig, moerassig. Dit kan dus het goede ras wezen.

2. Sekke is bente (Broekhuizen)
De zegge komt hiele fiene bloempies an (Gasselte)
De blauwe zegge wordt tot een halve meter heuge, de blaen gries tot blauwgruun (Smilde)
zekpol

zekpol de, Kop van Drenthe, Midden-Drenthe, Zuidoost-Drenthe, Zuidwest-Drenthe Zuid
Ook: zekgras, zekke... (Zuidwest-Drenthe), zekte... (Zuidoost-Drenthe (zandgedeelte)), (Zuidwest-Drenthe Zuid), zikke... (Zuidwest-Drenthe), zeks... (Midden-Drenthe), zekse... (Kop van Drenthe), ..gras, zekspol, zikkepol

zegge of bente
Zekpollen, die gruit veul op het heideveld (Anderen)
Die zekkepollen koomt veule veur ien laand, det over ezaand is (Ruinen)
Zekpollen bint pollen haard, schaarp gras van minder soort, dat de beeist niet vreten wilt (Eext)
Zekpollen is buntgras (Broekhuizen)
Wij zegt bentepollen of zektepollen (Mantinge)


Heb de vraag ook voorgelegd aan de aantal Groningse/ Drentse streektaaldeskundigen. Hierbij o.a. iemand die al enkele malen over streeknamen van vogels heeft gepubliceerd maar nog nooit van een zeke,zek of zikeend heeft gehoord. Deze persoon zal binnen zijn contacten nog navraag doen.

Tot zover. Als ik t.z.t. weet om welke vogelsoort het gaat dan zal ik het laten weten.
Mocht zich tussentijds iemand melden die mij kan vertellen wat een zeke, zek of zikeend is dan houd ik mij natuurlijk aanbevolen.

Groet Albert-Erik

Re: Wie weet wat een zeke, zek.E. zek of zikeend is?

Posted: 07 Feb 2013, 14:52
by arenaria
Het hoeft geen bestaande naam of term te zijn. Misschien was het iets wat de man zelf had verzonnen. Misschien is het een verschrijving? Of een afkorting? Bedoelt hij misschien 'zekere eend' of zoiets?

Jan Allex

Re: Wie weet wat een zeke, zek.E. zek of zikeend is?

Posted: 08 Feb 2013, 14:00
by bwiltens
in het Oud-Fries is het woord "sek"bekend in de betekenis van zaag. Deze verwijzing is er ook in het Indogermaans als "sek"dat snijden betekent.En in het Noors kennen we het "säge". In het Oud-Maastrichts het woord "zeeg" afgeleid van "sega".Alle woorden in de betekenis van zaag of snijden. Afgaande op het geringe aantal eieren dat is gevonden, gaat het kennelijke om zeldzame broedgevallen.
Ik heb de neiging om dan te denken aan "zaagbek". Vermoedelijk middelste.
Bron van dit alles: Verklarend woordenboek van de Nederlandse vogelnamen; Klas J,Eigenhuis

met groet,
bernard wiltens

Re: Wie weet wat een zeke, zek.E. zek of zikeend is?

Posted: 08 Feb 2013, 21:16
by martijn
Hoi,

Middelste zaagbek lijkt mij onwaarschijnlijk, zeker rondom Onnen.


Martijn.

Re: Wie weet wat een zeke, zek.E. zek of zikeend is?

Posted: 09 Feb 2013, 09:51
by Johan van Klinken
Zikeend zal zijn:
watersnip / Gallinago gallinago, met als bekende volksnaam: "Hemelgeit".. Dit naar aanleiding van het mekkerende geluid van hun vibrerende staart tijdens balts in de broedtijd.

Zik = Sik = Geit. Heel leuk!

Onnen ~Gorecht ~Drenthe qua dialect . Een eeuw geleden waren de gangbare vogelnamen waarschijnlijk nog niet in gebruik bij de Onnennaar. De uitgang zik"eend" zat gewoon in zijn vocabulair voor zijn poldervogels, maar hij wist natuurlijk zondermeer dat het geen eend was. "Zek" in zekeend zat misschien in zijn dialect uitspraak, maar kan ook op gebrekkige schrijfkunst wijzen. Dat houden wij de vroegere kooikers en poldermensen graag ten goede, want vogelkenners waren ze.
De watersnip broedde in de Onnerpolder met een frequentie ongeveer als tureluur, maar vele malen minder dan de wilde een.

All the best, Johan

Re: Wie weet wat een zeke, zek.E. zek of zikeend is?

Posted: 14 Feb 2013, 21:04
by Albert-Erik
Nog een reactie van Siemon Reker (hoogleraar Groninger taal en cultuur)

Meschain is t bie Onnen nait maal om te denken aan n zuiktochtje ien t Drentse woordenbouk:

zekgras en zekkepol z. zekpol
zekpol de (zo, nd). Ook zekke... (zw), zekte...(zwz, zoz), zikke... (zw), zeks... (md), zekse... (kvd), ... gras (nd, zd) = zegge of bente Zekpollen, die gruit veul op het heideveld (And), Die zekkepollen koomt veule veur ien laand, det over ezaand is (Rui), Zekpollen bint pollen haard, schaarp gras van minder soort, dat de beeist niet vreten wilt (Eex), Zekpollen is buntgras (Bro), Wij zegt bentepollen of zektepollen (Man), z. ook zegge

Din zol zo'n eend dus n soort wezen dij ien t biezunder ien dat (nadde) gras touholdt?

Ik wait nait van zo'n eend, mor t eerste stukje paast, biologisch en op grond van zien klankverschillen.

sr

Re: Wie weet wat een zeke, zek.E. zek of zikeend is?

Posted: 14 Feb 2013, 21:20
by Aart
Moi,

Ja die laatste reactie is natuurlijk identiek aan de eerste reactie (die van mij dus).
Ik denk dat Johan wel eens gelijk kan hebben. Iemand kent de vogel wel, maar de naam niet en bedekt iets simpels.
Je moet je er natuurlijk even overheen zetten dat een eend geen eend is. Maar een sik is wel een geit!
Watersnip dus. Ik denk niet dat we in de literatuur nog iets anders zullen vinden.

Groet, Aart

Re: Wie weet wat een zeke, zek.E. zek of zikeend is?

Posted: 14 Feb 2013, 22:50
by Albert-Erik
Dag Aart,

Ja klopt, de reactie Siemon Reker is identiek aan die van jou. Ik heb deze ontvangen en geplaatst omdat ik hem jullie niet wil onthouden. De reactie van Johan, en eerder al Alex Vissering (bericht 6 februari 19.59) vindt ik erg logisch. Doordat Johan in de eerste zin schrijft “Zikeend zal zijn” maak ik er toch een beetje uit op dat ook hij het niet helemaal zeker weet, anders had hij namelijk wel geschreven als “Zikeend is” of “zikeend betekent”.
Kortom, ik vindt dit verhaal vrij logisch en geloofwaardig maar hoop toch dat zich nog iemand meldt die dit verhaal kan onderbouwen of er misschien wel iets van op geschrift heeft staan.
Neemt niet weg dat ik hartstikke blij ben met de goede eerste aanzet die jij gegeven hebt en alle reacties die hier op binnengekomen zijn. Misschien dat het inderdaad wel mooi om hier eens een verhaaltje over te schrijven.

“Leuk” niet vogeltjes detail uit deze aantekeningen; de ottervangsten van 1 december(?) 1906 en 22 maart 1908. In een klein
krantenbericht (krant onbekend) hierover het volgende

Mocht het den jager-visscher J.Eisses te Onnen laatst gelukken een vrouwelijke visschotter te bemachtigen van ruim 8kg, dezer dagen ving hij een mannelijk exemplaar, wegende ruim 10 kg.

Groet Albert-Erik

Re: Wie weet wat een zeke, zek.E. zek of zikeend is?

Posted: 17 Feb 2013, 13:59
by Albert-Erik
Nog een leuke reactie ontvangen van Berco Hoegen (ecoloog SBB). Ten noorden van Utrecht ligt de Gagelpolder, in deze omgeving ook wel bekend als ’t zek. Op oude historische kaarten staat de naam ZEK zelfs nog vermeld (zie bijlage). Het woord zek (en mogelijk ook zek- of zikeend) zou dus wel eens wijder verspreid kunnen zijn dan alleen Drenthe.

Groet Albert-Erik